Artikelen

In deze rubriek vind je een overzicht van tot dusverre gepubliceerde artikelen. Ze zijn per thema gegroepeerd:

  • Wat is een verwaarloosde organisatie
  • De verwaarloosde organisatie als metafoor
  • Interveniëren in verwaarloosde organisaties
  • Adviseren en begeleiden in verwaarloosde organisaties
  • Destructief leiderschap

Bij elke tekst vind je een ‘download button’.

Wat is een verwaarloosde organisatie

Kampen, J. en Schuiling, G.J. (2005). Verwaarloosde organisaties – (Her)opvoeden: een vergeten taak van de manager.

M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie, 5 (september/oktober): p. 30-50.

Dit is de eerste publicatie waarin het begrip verwaarloosde organisatie wordt geïntroduceerd. Het artikel is ontstaan als een reflectie van een extern adviseur op zijn werk als change agent in (non-profit-) organisaties die al een indrukwekkende veranderhistorie achter de rug hebben. De eerste auteur heeft gedurende acht jaar veranderingen in bedoelde organisaties begeleid en zich vaak afgevraagd waaraan het ligt dat veel van de gebruikte interventies niet werken. Ook merkte hij dat sommige interventies toch weer wel werkten. Hij had behoefte aan een structurering van zijn observaties en aan een verklaring van het fenomeen. Hij heeft aantekeningen gemaakt tijdens zijn advieswerk bij het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam, de Sociale Dienst Amsterdam en de Dienst Stadstoezicht Amsterdam. Hij besprak zijn aantekeningen met collega-adviseurs en met leiding, HR en directies. En langzamerhand kwam daarbij het begrip verwaarlozing bij hem voorop te staan. In een intercollegiale reflectie met de tweede auteur zijn vervolgens de ervaringen in deze organisaties verder uitgeschreven en geanalyseerd. Daarbij is in de literatuur naar theorieën over verwaarlozing gezocht. In de organisatiekundige literatuur kwamen begrippen als ‘verwaarloosde organisatie’ en ‘neglected organization’ of ‘abused organization’ in 2005 nog niet voor. Bij het zoeken op termen als ‘verwaarlozing’, ‘neglect’ en ‘abuse’ kregen we alleen hits in de pedagogische literatuur. In dit artikel vind je een fenomenologie van verwaarlozing in organisaties.

Download artikel


Kampen, J. (2012). Verwaarloosde organisaties: ontwikkeling vanuit een achterstand.

O&O, no.6(november/december), p. 24-29.

Dit artikel biedt een samenvatting van het concept van de verwaarloosde organisatie en richt zich op de HRD-professional. Het is zeer geschikt om kennis te maken met het concept en de toepassing.

Download artikel


Verwaarloosde organisaties hebben recht op aandacht.

Ad Valvas, november 2012, p.12-14.

Joost Kampen over verwaarloosde organisaties: Medewerkers zijn net kinderen. OR-Informatie, juli 2012, p.24-27. Dit artikel is geschreven voor OR-leden die geconfronteerd worden met verschijnselen van verwaarlozing. Wat kun je als OR doen vanuit je rol?

Download artikel

De verwaarloosde organisatie als metafoor

Kampen, J. en de Witte, M. (2020). Gareth Morgan: baanbrekend perspectief met metaforen.

M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie, 5/6 (november/december): p. 20-31.

Metaforen helpen om betekenis te geven aan de werking van organisaties. Dit heeft ons als organisatieprofessional al decennia geholpen om te begrijpen wat er speelt en om vervolgens de juiste interventies te kunnen kiezen.
Het boek ‘Images of Organization’ van Gareth Morgan heeft ons toen het verscheen in 1986, geïnspireerd en heeft een blijvende waarde gehad in het betekenis geven aan organisatievraagstukken in onze adviespraktijken.
Het betekenis geven aan de vraagstukken in verwaarloosde organisaties met behulp van de kennis uit de (ortho-pedagogiek) door Kampen past in deze traditie.

In dit artikel geven wij een samenvatting van het gedachtegoed van Morgan met als doel om het toegankelijk te maken en te houden voor organisatieprofessionals. De workshop die wij verzorgden tijdens het ‘Tijdloze helden’-festival op 6 maart 2020, bevestigde de actualiteitswaarde door de belangstelling van en de dialoog met de deelnemers.

Download artikel


Kampen, J. (2012). Verwaarloosde organisaties: ontwikkeling vanuit een achterstand.

O&O, no.6(november/december), p. 24-29.

Dit artikel biedt een samenvatting van het concept van de verwaarloosde organisatie en richt zich op de HRD-professional. Het is zeer geschikt om kennis te maken met het concept en de toepassing.

Download artikel


Verwaarloosde organisaties hebben recht op aandacht.

Ad Valvas, november 2012, p.12-14.

Joost Kampen over verwaarloosde organisaties: Medewerkers zijn net kinderen. OR-Informatie, juli 2012, p.24-27. Dit artikel is geschreven voor OR-leden die geconfronteerd worden met verschijnselen van verwaarlozing. Wat kun je als OR doen vanuit je rol?

Download artikel

Interveniëren in verwaarloosde organisaties

De onderstaande artikelen gaan vooral in op de wijze van interveniëren in een weerbarstige context.

Verwaarloosd of Taai: een situationele benadering voor stagnatie in organisaties. Een gesprek met Hans Vermaak en Joost Kampen. O&O Tijdschrift voor Opleiding en Ontwikkeling, nummer 4, 2013, p.5-9

‘Taaiheid’ kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van basisvoorwaarden voor ‘normaal’ werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen vanwege te veel orde. Hoe breek je hier doorheen? De veranderbenaderingen van Hans Vermaak en Joost Kampen worden vergeleken: wanneer pas je welke benadering toe?

Download artikel


Kampen, J. (2014). Transformeren 2.0. Management en Consulting 1, februari, p. 40 – 41.

Deze column gaat over het klakkeloos toepassen van veranderaanpakken zonder eerst het probleem te analyseren. Het is een pleidooi voor het ‘aansluiten op wat een organisatie aankan’.

Download column


Vermaak, H. en Kampen, J. (2014). Weerbarstigheid aanpakken: start bij de geleefde werkelijkheid, niet de papieren wenselijkheid. Holland Management Review 155: juni, p. 31-43.

Dit artikel geeft een duidelijke plaatsbepaling in de veranderkunde. Het is ontstaan uit een opdracht voor een middelgrote gemeente die Hans en ik gezamenlijk contracteerden. Wij vroegen ons af welke van onze benaderingen hier het beste zou passen. Die leken tegengesteld: Hans intervenieert ‘ontregelend’ om ruimte te scheppen voor verantwoordelijkheid nemen en creativiteit en ik begin met orde te scheppen en de basis eerst op orde te brengen. Wij ontdekten een belangrijke overeenkomst in de op het eerste gezicht totaal verschillende interventiebenaderingen, namelijk dat ze beide gaan over kleine stapjes vanuit de geleefde werkelijkheid. Dit zetten wij af tegen de veel gehanteerde veranderstrategieën die vanuit ambitie toewerken naar een gewenste toekomst.

Download artikel


Kampen, J. (2017). Ontwikkelingsgericht versus gespreid leiderschap. M&O, no.1, jan-febr., p. 4-20.

Dit artikel vergelijkt de gekozen veranderstrategie in twee faculteiten van een grote kennisinstelling. In de ene faculteit is als antwoord op slecht leiderschap onder het motto ‘team 2.0’ een vorm van zelfsturing ingevoerd. In de andere faculteit waar eveneens sprake was van slecht leiderschap is het vraagstuk als een ontwikkelingsachterstand geduid en is een strategie van de basis op orde brengen gehanteerd met duidelijk en nabij leiderschap.

Download artikel

Kampen, J. (2019). 'Hoe gaat u ervoor zorgen dat onze werkdruk omlaag gaat?'. Leidinggeven in een verwaarloosde organisatie. De Nieuwe Meso, no.2, juni 2019, p.79-83.

Dit vraaggesprek gaat over verwaarlozing in het onderwijs en in het bijzonder over hoe je als leiding de verwaarlozing kunt stoppen.

Download artikel

Adviseren en begeleiden in verwaarloosde organisaties

De vele advies-en begeleidingsopdrachten in verwaarloosde organisaties over een periode van 20 jaar bieden de mogelijkheid om te reflecteren op de rol van de externe adviseur, die samen optrekt met interne adviseurs.

Kampen, J. (2009b). Als adviseur aan het werk in een verwaarloosde organisatie. Management & Consulting 3, juni p.48-51.

In dit vakblad voor veranderaars reflecteer ik op de moeite die het werken in een verwaarloosde organisatie voor adviseurs oplevert. Ik beschrijf dat zowel de instrumentele (‘industriële’) adviseur als de procesadviseur die zelf niet stuurt, weinig effectief zijn in een verwaarloosde organisatie.

Download artikel


Kampen, J. (2018). Anders begeleiden in verwaarloosde organisaties. Tijdschrift voor Begeleidingskunde, Themanummer Macht en onmacht, 7 (3), p.2-13.

De verwondering die ik mijn praktijk ervaar over het andere in advies-en begeleidingswerk in verwaarloosde organisaties wordt in dit artikel verkend. Advieswerk veronderstelt een relatie met leden van het cliëntsysteem. De mensen in een verwaarloosde organisatie willen die verbinding niet. Hoe kun je dan wel begeleiden? Ik ga weer even naar de orthopedagogiek om te leren hoe een begeleider van verwaarloosde jongeren werkt en welke inzichten dat biedt voor de begeleider in een verwaarloosde organisatie.

Dit artikel werd de opmaat naar het boek 'Advieswerk in verwaarloosde organisaties'.

Download artikel


Kampen, J. (2020). Anders begeleiden in verwaarloosde organisaties: de praktijk. Tijdschrift voor Begeleidingskunde, Jubileumnummer (9), p.8-13.

Dit artikel is het vervolg op het artikel in Tijdschrift voor Begeleidingskunde uit 2018. De focus is hier gericht op de praktijk. De begeleider als opvoeder, het begeleidingsproces en reflectie op de eigen praktijk.

Download artikel

Destructief leiderschap: grondoorzaak van verwaarlozing en crises

Tijdschrift voor Coaching, maart nr.1 2023

In de geleefde werkelijkheid van organisaties worden coaches regelmatig geconfronteerd met destructief leiderschap. Dat wordt hen vaak niet verteld: “Zou jij deze teamleider willen coachen? Er zijn samenwerkingsproblemen, ongewenst gedrag en spanningen in dit team.” Regelmatig blijken er dieperliggende oorzaken onder deze problemen te liggen. Dit artikel richt zich op destructief leiderschap in het organisatiesysteem als grondoorzaak. Hoe herken je dit? Welke vormen van destructief leiderschap kun je onderscheiden? Zijn destructieve leiders coachbaar?

Verwaarloosde organisaties zijn organisaties waar het langdurig heeft ontbroken aan leiderschap in de vorm van aandacht en structuur in het dagelijks werk en begeleiding van de ontwikkeling van mens en organisatie (Kampen, 2011a, 2011b). Het ontbreken van leiderschap heeft destructieve gevolgen voor mensen, taken en resultaten (Kampen, 2017, 2023).

Verwaarlozing, het ontbreken van leiderschap, komt in alle sectoren van de samenleving voor, zowel bij bedrijven als bij de overheid en non-profitorganisaties (Tate, 2009). Destructief leiderschap komt voor in leidinggevende posities van bestuur tot teamleider en alles wat daartussen zit.

Destructief leiderschap is onveilig, intimiderend, laissez-faire, egocentrisch of ontwijkend gedrag van een leidinggevende met negatieve effecten die direct of op termijn schadelijk zijn voor mens en organisatie. Dit leiderschapsgedrag vindt plaats in de context van organisaties die dit gedrag kunnen stimuleren. De persoonlijkheidskenmerken van de leider kunnen het destructieve gedrag ‘vergiftigen'. Essentieel is dat de betrokken leidinggevende niet kan of wil reflecteren op het eigen handelen en de gevolgen daarvan. Of de gevolgen bedoeld of onbedoeld zijn ontslaat de leidinggevende niet van zijn verantwoordelijkheid.

Download artikel