Publicaties

Boeken

Inmiddels zijn er drie Nederlandstalige boeken verschenen over verwaarloosde organisaties en een Engelse editie van het eerste boek.

Overzicht van alle boeken

Artikelen

In 2005 verscheen het eerste artikel over verwaarloosde organisaties in M&O. Inmiddels zijn er artikelen over de verschillende facetten van het interveniëren in verwaarloosde organisaties in diverse vakbladen verschenen.

Overzicht van alle artikelen

Blogs en columns

Op Managementsite.nl verscheen een van 2007 tot 2009 serie van 5 blogs die op toegankelijke wijze inzicht geven in het fenomeen verwaarloosde organisaties en hoe te interveniëren. Voor vakbladen als O&O en Management Consulting heb ik in de loop der jaren columns mogen schrijven.

Overzicht van alle blogs

dit blok kan dan weg

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Publicaties

Wat is een verwaarloosde organisatie

 Kampen, J. en Schuiling, G.J. (2005). Verwaarloosde organisaties – (Her)opvoeden: een vergeten taak van de manager. M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie, 5 (september/oktober): p. 30-50.

Dit is de eerste publicatie waarin het begrip verwaarloosde organisatie wordt geïntroduceerd. Het artikel is ontstaan als een reflectie van een extern adviseur op zijn werk als change agent in (non-profit-) organisaties die al een indrukwekkende veranderhistorie achter de rug hebben. De eerste auteur heeft gedurende acht jaar veranderingen in bedoelde organisaties begeleid en zich vaak afgevraagd waaraan het ligt dat veel van de gebruikte interventies niet werken. Ook merkte hij dat sommige interventies toch weer wel werkten. Hij had behoefte aan een structurering van zijn observaties en aan een verklaring van het fenomeen. Hij heeft aantekeningen gemaakt tijdens zijn advieswerk bij het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam, de Sociale Dienst Amsterdam en de Dienst Stadstoezicht Amsterdam. Hij besprak zijn aantekeningen met collega-adviseurs en met managers. En langzamerhand kwam daarbij het begrip verwaarlozing bij hem voorop te staan.

In een intercollegiale reflectie met de tweede auteur zijn vervolgens de ervaringen in deze organisaties verder uitgeschreven en geanalyseerd. Daarbij is in de literatuur naar theorieën over verwaarlozing gezocht. In de organisatiekundige literatuur kwamen begrippen als ‘verwaarloosde organisatie’ en ‘neglected organization’ of ‘abused organization’ nog niet voor. Bij het zoeken op termen als ‘verwaarlozing’, ‘neglect’ en ‘abuse’ kregen we alleen hits in de pedagogische literatuur. In dit artikel geven we een fenomenologie van verwaarlozing in organisaties.

Kampen, J. (2011b). Verwaarloosde organisaties: een nieuw concept voor organisatieprofessionals. Deventer: Vakmedianet.

Dit is de handelseditie van het proefschrift ‘Leren interveniëren in verwaarloosde organisaties’. Toen de leescommissie het proefschrift in mei 2011 goedkeurde en datum voor verdediging op 14 november van dat jaar was bepaald gaf Léon de Caluwé mij de tip om in de zomer de handelseditie te schrijven.

Het boek bevat een uitvoerige beschrijving van het destijds ‘out of control’ geraakte Amsterdamse GVB die de aanleiding vormde van mijn promotieonderzoek. Literatuuronderzoek in de orthopedagogiek levert de begrippen om betekenis te geven aan de weerbarstige organisatievraagstukken waarvoor de organisatiekunde geen afdoende verklaring bood. Er bleek een frappante parallel tussen ouderschap en leiderschap te kunnen worden getrokken.

Het boek bevat instrumenten voor diagnose van kenmerken van een verwaarloosde organisatie en een handelingsrepertoire om te interveniëren. Dit wordt toegepast in een drietal casestudies: een instelling voor jeugdzorg, een GGZ-instelling en een woningcorporatie.

Kampen, J. (2012). Verwaarloosde organisaties: ontwikkeling vanuit een achterstand. O&O, no.6(november/december), p. 24-29.

Dit artikel biedt een samenvatting van het concept van de verwaarloosde organisatie en richt zich op de HRD-professional. Het is zeer geschikt om kennis te maken met het concept en de toepassing.

Verwaarloosde organisaties hebben recht op aandacht. Ad Valvas, november 2012, p.12-14.

Joost Kampen over verwaarloosde organisaties: Medewerkers zijn net kinderen. OR-Informatie, juli 2012, p.24-27

Dit artikel is geschreven voor OR-leden die geconfronteerd worden met verschijnselen van verwaarlozing. Wat kun je als OR doen vanuit je rol?

Interveniëren in verwaarloosde organisaties

Kampen, J. (2017). Leren interveniëren in verwaarloosde organisaties: lessen uit de geleefde werkelijkheid. Deventer, Vakmedianet.

Dit boek is een werkboek dat verrijkt is met wetenschappelijk onderzoek naar destructief leiderschap, destructief medewerkerschap en destructieve organisatieontwikkeling. Doelgroep zijn managers van bestuur tot teamleiders die regie nemen op ontwikkeling van organisatie en mensen en weten dat zij eerst de basis op orde moeten brengen.

Het bevat een methode van organisatieontwikkeling die afgeleid is uit 150 cases uit mijn adviespraktijk.

Ook komt het doen van wetenschappelijk onderzoek naar het interveniëren aan de orde.

Plaats van de theorie in de veranderkunde

Hier een viertal artikelen die helpen om de benadering van de verwaarloosde organisatie te kunnen plaatsen in het domein van de organisatie- en veranderkunde.

Kampen, J. (2006, 2019). Vergiftigende emoties en verwaarlozing. In: Vermaak, H. en De Caluwé, L. Leren veranderen: kennis voor veranderaars in opleiding en praktijk. Amsterdam, Management Impact: p.55-57.

In de tweede herziene editie van dit basisboek voor veranderaars uit 1999 wordt aandacht besteed aan de schaduwkanten van organisaties vooral als deze verwaarloosd blijken. In deze paragraaf staan de ‘toxic emotions’ centraal die loskomen in verwaarloosde organisaties wanneer er verandering wordt verlangd.

Verwaarloosd of Taai: een situationele benadering voor stagnatie in organisaties. Een gesprek met Hans Vermaak en Joost Kampen. O&O Tijdschrift voor Opleiding en Ontwikkeling, nummer 4, 2013, p.5-9

‘Taaiheid’ kom je in verschillende verschijningsvormen tegen in organisaties: van het niet op orde krijgen van basisvoorwaarden voor ‘normaal’ werken, tot het blijven tegenhouden van vernieuwingsimpulsen vanwege te veel orde. Hoe breek je hier doorheen? De veranderbenaderingen van Hans Vermaak en Joost Kampen worden vergeleken: wanneer pas je welke benadering toe?

Kampen, J. (2014). Transformeren 2.0. Management en Consulting 1, februari, p. 40 – 41.

Deze column gaat over het klakkeloos toepassen van veranderaanpakken zonder eerst het probleem te analyseren. Het is een pleidooi voor het ‘aansluiten op wat een organisatie aankan’.

Vermaak, H. en Kampen, J. (2014). Weerbarstigheid aanpakken: start bij de geleefde werkelijkheid, niet de papieren wenselijkheid. Holland Management Review 155: juni, p. 31-43.

Dit artikel geeft een duidelijke plaatsbepaling in de veranderkunde. Het is ontstaan uit een opdracht voor een middelgrote gemeente die Hans en ik gezamenlijk contracteerden. Wij vroegen ons af welke van onze benaderingen hier het beste zou passen. Die leken tegengesteld: Hans intervenieert ‘ontregelend’ om ruimte te scheppen voor verantwoordelijkheid nemen en creativiteit en ik begin met orde te scheppen en de basis eerst op orde te brengen. Wij ontdekten een belangrijke overeenkomst in de op het eerste gezicht totaal verschillende interventiebenaderingen, namelijk dat ze beide gaan over kleine stapjes vanuit de geleefde werkelijkheid. Dit zetten wij af tegen de veel gehanteerde veranderstrategieën die vanuit ambitie toewerken naar een gewenste toekomst.

Kampen, J. (2015). De schaduw telt. In: De Caluwé, L.C.A. e.a., Spannend veranderen: over spanningen bij veranderen en adviseren. Deventer, Vakmedianet.

Dit boek is samengesteld ter gelegenheid van het afscheid van Léon de Caluwé van de VU. Aan een twintigtal vakgenoten die geïnspireerd zijn door het werk van Léon is gevraagd een bijdrage te leveren. Ik schreef een paragraaf over de donkere kanten van veranderen.

Kampen, J. (2017). Ontwikkelingsgericht versus gespreid leiderschap. M&O, no.1, jan-febr., p. 4-20.

Dit artikel vergelijkt de gekozen veranderstrategie in twee faculteiten van een grote kennisinstelling. In de ene faculteit is als antwoord op slecht leiderschap onder het motto ‘team 2.0’ een vorm van zelfsturing ingevoerd. In de andere faculteit waar eveneens sprake was van slecht leiderschap is het vraagstuk als een ontwikkelingsachterstand geduid en is een strategie van de basis op orde brengen gehanteerd met duidelijk en nabij leiderschap.

Adviseren en begeleiden in verwaarloosde organisaties

De vele advies-en begeleidingsopdrachten in verwaarloosde organisaties over een periode van 20 jaar bieden de mogelijkheid om te reflecteren op de rol van de externe adviseur, die samen optrekt met interne adviseurs.

Kampen, J. (2009b). Als adviseur aan het werk in een verwaarloosde organisatie. Management & Consulting 3, juni p.48-51.

In dit vakblad voor veranderaars reflecteer ik op de moeite die het werken in een verwaarloosde organisatie voor adviseurs oplevert. Ik beschrijf dat zowel de instrumentele (‘industriële’) adviseur als de procesadviseur die zelf niet stuurt, weinig effectief zijn in een verwaarloosde organisatie.

Kampen, J. (2018). Anders begeleiden in verwaarloosde organisaties. Tijdschrift voor Begeleidingskunde, Themanummer Macht en onmacht, 7 (3), p.2-13.

De verwondering die ik mijn praktijk ervaar over het andere in advies-en begeleidingswerk in verwaarloosde organisaties wordt in dit artikel verkend. Advieswerk veronderstelt een relatie met leden van het cliëntsysteem. De mensen in een verwaarloosde organisatie willen die verbinding niet. Hoe kun je dan wel begeleiden? Ik ga weer even naar de orthopedagogiek om te leren hoe een begeleider van verwaarloosde jongeren werkt en welke inzichten dat biedt voor de begeleider in een verwaarloosde organisatie.

Dit artikel werd de opmaat naar het boek over advieswerk in verwaarloosde organisaties.

Kampen, J. (2020). Anders begeleiden in verwaarloosde organisaties: de praktijk. Tijdschrift voor Begeleidingskunde, Jubileumnummer (9), p.8-13.

Dit artikel is het vervolg op het artikel in Tijdschrift voor Begeleidingskunde uit 2018. De focus is hier gericht op de praktijk. De begeleider als opvoeder, het begeleidingsproces en reflectie op de eigen praktijk.

Kampen, J. (2020). Advieswerk in verwaarloosde organisaties: theorie en praktijk. Amsterdam, Boom Managementimpact.

Dit boek is voor de extern en intern adviseurs die werken in verwaarloosde organisaties. In dit boek spelen de adviseurs de hoofdrol, het is vanuit hun perspectief geschreven. Het boek is voor twee typen doelgroepen: voor adviseurs die werken in verwaarloosde organisaties, maar zich dat niet bewust waren toen zij aan hun opdracht begonnen en de adviseur die wel gericht is gevraagd. De adviseur die anders gewend is merkt, net als ik bij GVB destijds, dat zijn interventies geen of weinig effect hebben of zelfs contraproductief zijn. Dan is de verwondering: waar ben ik in terechtgekomen en wat betekent dit voor mijn opdracht.

Het is daarnaast een boek voor de ‘specialist’, de ‘therapeut’ zelf, voor de adviseur die gevraagd is om vanuit de werkelijkheid van verwaarloosd zijn aan herstel te werken. Dat vraagt om een adviesstijl die anders is. Hoe anders komt in dit boek uitvoerig aan de orde. Ik introduceer een typologie van adviesstijlen om de verschillen met gangbare adviesbenaderingen te duiden.